|
A
Ararokái tr ha´e pe ojekuaáva ama rire ha oguereko heta sa´y.
Arapytu ára reko.
Aripaka ha´e pe tenda ojepurúva ojekaru haĝua téra
oñemba´apo haĝua. Ikatu avei ojepuru jeguakarâ ýrô tekoverâ.
Aruru ava pijy, kirirî, tindy /Ao oñemoko´êva havô rýpe.
Arari tembi´u Paraguái, jejapo pya´éva.
Aĝarô jerovia jeguereko Tupâre térâ aváre.
Aĝe pya´e, tagê.
Ahéi vy´a´ŷ.
Akâmbagua ha´e pe tembipuru akâ apu´áva ojeipurúva
mbotaháramo.
Avo´ói ñorâirô.
Ã
Ãho pytuhe, akangeta, mandu´a.
Ãicha péicha. Upéicha.
CH
Cha´â tembiapo apo hendape´ỹ.
Chipiû peteî mymba réra. Nupâ kuâ akâme ñembosarái hápe.
Chamento ñe´êpohýi oje´éva ñañeko´ôi jave.
Chopeto´i ava karape.
Chu´û mba´e vore.
Cho´ô ja´o, ñemoñandu asy.
Chu´i michî, marâve ndoikóiva.
Chuchu ñemongyhyje.
Churuchuchu ñemongu´e vaipa, ayvu, sununu.
E
Eichu mbyja ra´anga.
Eiratâ asuka.
Eiretevoña tembiapo káva rehegua.
Eirarúa káva sy téra túa. Motenondehára káva apytépe.
Etehápe aétehápe.
Eguapoguára imba´éva.
Evapo amo, tenda jeikuaáva.
Evokói añetegua. Tekojoja.
G
Gara tenda osêha ygára, térâ ygarusu.
Gualambáu tembipuru purahéipegua oipurúva ñande ypykue.
Guatapi jatyta tuicháva.
Guarini mba´e kañy.
Guyguy povyvy, jeheka, kundaha.
Ĝ
Ĝue´ê py´ajere, py´avai.
Ĝuaiĝuingue guyra pyhare ojahe´óva.
H
Hekuâi jokuái, japouka.
Haitypo guyra jehogapo.
Hapirô hasê´îmante.
Hopy´ỹi jopo meme, joho mante.
Hoky´o jaipe´a ka´ovo rogue osêva.
Hosâ tekove oikove pukúva.
Havichu´o jehague´o.
Hechagui jesareko´ỹ.
Hekuâi jopouka, jokuái.
Hekoaku mbosako´i.
Heruguâ kuaa´ỹ.
Hykuavo ñohê, monandi, jeity.
Herungua añetegua´ỹ hesaka´ỹva, kañymby, ypytûme oikóva.
Hovapini tova pini.
Hopepivosa hopepi ruru.
Hovykói yvy ñemongu´e.
Hua´î ĝuahê, je´oi, jeho.
Humbiri hai, pire ñekarâi.
He´êkende ñembohory.
Hyvykói mbokuchu.
Hesatî tesa morotî.
I
Ikoe hetaitereirasa.
Inimbe tupa ojejapóva mymba pirekuégui.
Itati ita morotî.
Itapesy tembipuru, ña´embe aty. Mba´yru vera.
Imarâ ava hekopora´ỹva.
J
Jahape kaávo jaipurúva óga ahojarâ.
Jaguary´ái mba´e oikoreíva.
Jaheipy cha´e´ỹha, jesareko´ỹha, jehaihu´ỹ.
Javorái ñanandy.
Javoti hetaichagua karumbe.
Jarivo´o jeja´o, mbokavaju.
Jate´i peteîchagua káva.
Jehary rete ñekarâi.
Jejapokói japyhy, jokoha, mbojetu´u.
Jeroviamarangatu tupâ rape, yvága rape.
Jevika ñembyepoti mboka ropytápe. Tevi, je´a jeguapykuéro.
Jevyka yvykarâi, typeka.
Johýi mopotî.
Jojái ñembohory.
Joja peteîcha.
Jopyhu ava oñe´angúrô ojueheguy.
Juruko´ô jurutái.
Juasy´y ka´ovo hatîva oîva ka´aguýre.
Juruvera ava omombr´upáva ojuhúva guive.
K
Ka´atî ka´avo itáiva.
Kamambýi titi, kamaapỹi.
Kaysaty ka´avoty, ñanandy.
Korói jeja´o, mongavaju, ñe´êrupi.
Kyvô ko´ápe, ógape.
Kyvu ky´o.
Kaguy chichâ.
Kyvôve oñemo´aĝuive.
Kutipo cepo yvatégui.
Ka´avove´i ka´avo, hoguekue ojepuru oñembojegua hagua
ôguahêvo Hesu kirito heñói hague.
|
|
M
Maína kuñakarai sy mokôiha ha´ére ohupíva mitâme
ikarairôguare.
Mainumby mymba guyra rehegua omomaiteíva térâ oguerúva
marandu ogaháre.
Mamorei mba´e jekuaaỹva moôitépa oî.
Mandi´o mba´e jeipurúva tembi´u tyrarâ térâ tembi´urâ.
Manguruju pira guasu. Ava ipokovíva térâ hekovaíva.
Matúla. Tembi´uryru. Mba´yru.
Mo´ekangy mo´ê hesajajai´ỹre.
Moherakuâ ñe´ê ñemosarambi.
Mohu´â tembiapo ĝuahê ijahápe. Mba´e oikova oñemohu´â.
Mb
Mba´aporepy jehepyme´è tembiapo rehegua.
Mba´aporeka ava ohekáva hembiaporâ.
Mba´apo´i sa´i oî tembiapo.
Mba´apo tembiapo.
Mba´upe mava´erâpa.
Mba´apose´ỹ ava ojapose´ỹva tembiapo
Mbohupa ava aúva nderógape sapy´ami.
Mbovy sa´i.
N
Nahániri ombotove pe amba´e.
Ne mba´e hyakuâvaíva.
No´ô ñembyaty
Nune ikatu.
Nupâ ñembyepoti.
Nd
Nde pyne py tyakuâvai.
Nda´éi mba´e he´ỹva.
Ndahasýi mba´e pya´e oseva. Ava hesaiva.
Ndohói jeho´ỹ.
Ndo´ái Je´a´ỹ.
Ng
Nga´u mba´e chaga´u.
Ngururu tekove ongururúva.
Ñ
Ñakanina mbói réra.
Ñakaguapy ava hekopyta mivéva.
Ñakâpete akâpete.
Ñakapire´ỹi akâ pire ñehe´ỹi.
Ñana ava hekópe ojapóva ivaíva.
Ñehundi mba´e jejuhu´ỹ.
Ñemo´arandu ava oñeha´ava oikuave mba´e.
Ñemono´o mba´e ñembyaty.
Ñemyatyrô mba´e oñembyaíva oñemoî porâ.
Ñembyahýi vare´a.
Ñenupâ ñembyepoti.
Ñeñomi mba´e ñeñongatu.
Ñe´êkôi ava oñe´êkuaáva mokôi ñe´ême.
Ñe´êmbyrâ ha´e pe mba´eikatuha ñañomongeta oñondive.
Ñongatu mba´e ojeguerekóva ñemihápe.
O
Ogajára óga ava mba´e.
Óga apohára oñehenoi ava ojapóva ágape.
Okýta ama oúta.
Opa ndaiporivéimai.
Opa´ỹva mba´e oîtava jepiverôgua.
Ova ohóva ambu´e tendápe.
Onasê ojepuru oî ramotekove heñói pyahúva.
P
Pague mba´e rendague.
Paku pira.
Paraguái têta.
Pave´ỹ opave´ỹva mba´e.
Pytuhệ ha´e pe pytu ñaĝuenohêva ñande ryepýgui ha uperire
ñamoinge jey.
Pípu ñe´êndýi.
Piky pira michíva.
Puporâ reko ha´e mba´éichapa hyapu pe ñane ñe´ê.
R
Rerojaha oguerúva mb´e.
Resatû ohecha´ỹva.
Rochichî mokunu´û, mbojerovia.
Ropevy rambi, kevy, kerambi.
Rovake henondépe.
Rugua hyepýpe, tugua.
S
Saite sagua´a, iñotîva.
Sambikua voko ojejapóva mymba pirégui.
Sarâ ka´avo morotîvýva, hoguekue oñembopupu pyre ojepuru pohâ ramo ( tuguy asukápe).
Suinda jyry, urukure´a, kavure´i.
Soka yvyra ojepurúva oñembojehe´a téra ojejopy haĝua avati
ÿ´rô oimeraêva mba´e.
Suiñandy ceibo, oipurúva ñande ypykue poháramo. Moisés Bertoni heí ipirekue iporâhâ ava ipochyreívape.
Savâ savi, tesavâ.
So ndereguerekovéi mba´evete. Poi
Susû tytýi, sysýi, ryrýi, yvyryrýi.
T
Taguyrô teko tie´ỹ, takuchi.
Tâge pya´e.
Takuvo tatapytu, ñeko´ô, tova rakuvo.
Tamôi ypykue.
Tamôi ypykue.
Tapypi tako.
Tavarerekua oñeherói tapicha oisambyhýva távape.
Tavusu tetâ guasu, táva guasu.
Tyvyty ha´e yvykua téra oga´i atýra oñeñotyha ipypete´ongue.
Tekojoja porokuaa pavê reko, teko.
Tupâitû tupâ ñehetû. Jerovia ojeguerekóva Ñandejára rehe.
|
